mijn reis in de digitale wereld......

Literatuur onderzoek

​

​

In mijn literatuur onderzoek ga ik aan de slag met de volgende deelvragen:

• Wat wordt er verstaan onder digitale geletterdheid?

• Wat wordt er aan lesmateriaal aangeboden rondom digitale geletterdheid?

• Hoe beschrijven scholen in het buitenland hun leerlijnen rondom digitale geletterdheid?

• Hoe verhouden de 21e-eeuwse vaardigheden, met name digitale geletterdheid, zich ten opzichte van de Dalton principes?

• Op welke wijze kan digitale geletterdheid gecombineerd worden met onze bestaande lessen van Blink.

Hieronder zijn de deelvragen per stuk uitgewerkt.

​

​

​

Wat wordt er verstaan onder digitale geletterdheid?

SLO (2016) heeft het aandachtsgebied van de digitale geletterdheid uitgewerkt tot een nieuw model waarbij digitale geletterdheid is uitgesplitst 4 onderdelen. Uit onderzoek van het SLO bleek dat er vanuit het werkveld behoefte was aan kennis en inzicht en aan wat de leerlijnen inhouden en houvast in de praktijk. Daarom besloot men de digitale geletterdheid te splitsen in de 4 onderdelen: mediawijsheid, informatievaardigheden, computational thinking en ict basisvaardigheden. 

Op de site curriculum van de toekomst  van het SLO is de uitwerking te lezen.

​

Wat wordt er aan lesmateriaal aangeboden rondom digitale geletterdheid?

Op de zelfde site als hierboven staan per deelgebied les ideeën voor digitale geletterdheid. Je kan zoeken op PO of VO. Voor computational thinking is zeer veel materiaal beschikbaar. Ik kwam in die lijst meerdere dingen tegen die wij op school al hebben, zoals LEGO WeDo en LEGO Mindstorms, de Bee-bot en de MicroBit. 

Voor de ICT basisvaardigheden zijn er vooral voorbeelden voor VO, als er iets voor PO staat is het vanaf groep 5. Op zich wel logisch wanneer je naar de doelen kijkt die de kinderen moeten behalen bij ICT basisvaardigheden. Bij ons op school werken de kinderen vanaf groep 4 op een Chromebook. Daarbij kunnen ze via MOO in een digitale leeromgeving met elkaar samenwerken. Het lijkt mij dus zinnig om het lesmateriaal daarop aan te laten sluiten. Dus in te kopen via Heutink die het ons levert of het zelf te ontwikkelen...... 

Lesmateriaal rondom informatieve vaardigheden is veelal projectmatig. Ook hier ligt de nadruk op de bovenbouw van het PO en op het VO. Bij de lessen gaan ze vaak uit van het maken van een werkstuk. Bij ons op school maken we gebruik van de vak-geïntegreerde methode Blink Wereld. Hierin doen de kinderen vanaf groep 5 bij ieder thema een eigen onderzoek. Het lijkt mij dus zinniger om de opdrachten die gerelateerd zijn aan informatie vaardigheden te koppelen aan deze lessen en daar geen  apart project voor te doen. 

Tot slot bekeek ik de les suggesties van Mediawijsheid. Helaas is ook hier weinig materiaal te vinden voor de onderbouw. Deze lessuggesties heb ik aan het begin van het schooljaar als eens bestudeerd in opdracht van mijn directeur. Wij waren als school op zoek naar een methode om onze kinderen van groep 1 t/m 8 mediawijs te maken. Wij hebben toen gekozen om gebruikt te maken van het 'Nationaal Media Paspoort'. We hebben vastgelegd dat wij de lessen (7 per leerjaar) ieder jaar in januari als een thema aanbieden. 

 

​

Hoe beschrijven scholen in het buitenland hun leerlijnen rondom digitale geletterdheid?

In Groot-Brittannië werd in september 2014 een curriculum voor het informaticaonderwijs geïntroduceerd, onder de naam 'computing'. Dit is te vergelijken met 1 van de 4 onderdelen van digitale geletterdheid, nl computational thinking. Ik vond een artikel geschreven door Simon Peyton-Jones (Chairman, Computing At School) uit 2013 met de titel "Computing in the national curriculum, A guide for primary teachers". Hierin beschrijft hij wat de Britten verstaan onder "Computing" en waarom dit zo belangrijk voor kinderen is. Hij legt uit dat de stappen die kinderen moeten zetten bij ICT vakken, gelijkwaardig zijn aan niet-ICT vakken en dat de kinderen daar dus veel vaardigheden van leren. Plus het feit dat kinderen het heel leuk vinden en dus zeer gemotiveerd zijn om aan de slag te gaan. Het wordt in Groot-Brittannie echt als apart vak op de basisschool ingevoerd. Het grote verschil met Nederland is, dat het in Engeland echt een curriculum is, dit is terug te vinden op : https://www.gov.uk/government/publications/national-curriculum-in-england-computing-programmes-of-study.

Hieraan zijn de doelen in 4 fases gekoppeld die zij key-stage noemen. Omdat het nog in de kinderschoenen staat, is het belangrijk om goed te toetsen wat de kinderen doen. Volgens de Canadese Educational Research Association (Brennan & Resnick, 2012) kun je de leerlingen het beste een portfolio laten maken van hun werk, en dat gebruiken bij je beoordeling.

​

​

Hoe verhouden de 21e-eeuwse vaardigheden, met name digitale geletterdheid,  zich ten opzichte van de Dalton principes?

De 5 principes van Dalton onderwijs zijn : verantwoordelijkheid, effectiviteit, samenwerking, zelfstandigheid en reflectie. Dit sluit dus goed aan op de 21eeuwse vaardigheden. 

Helen Parkhurst (oprichtster van Dalton onderwijs) vond al dat onderwijs een brede functie heeft: onderwijs behoort leerlingen cultureel en moreel te vormen zodat ze zelfredzaam zijn en zich sociaal verantwoordelijk voelen: ze zijn geoefend in-, gewend aan- en voorbereid op het leven, het werken en het samenleven in de toekomstige maatschappij. Kortom, het gaat om persoonsvorming en socialisatie. (bron: Nederlandse Dalton vereniging).

​

Rene Berends en Hans Wolthuis schreven een boek in 2014 met de titel "Focus op Dalton". Dit boek is geschreven voor leraren die zich willen verdiepen in het Dalton onderwijs. Er is een heel hoofdstuk gewijd aan Dalton in de 21ste eeuw. Hierin staat aangegeven dat Parkhurst honderd jaar geleden al vond dat het onderwijs aangepast moest worden aan de toekomst. De vraag naar andere vaardigheden bestond toen al en is in de loop van de jaren alleen maar toegenomen. In het boek wordt nog het oude model gebruikt van Kennisnet en wordt er in zijn algemeenheid stilgestaan bij het nut van de 21eeuwse vaardigheden. Er wordt nog niet dieper ingegaan op digitale geletterdheid. Maar wat ik wel heel interessant vind, is dat men in het Dalton onderwijs zelf gestuurd leren (zelfregulerend) heel belangrijk vinden. Kinderen moeten eigenaar zijn van hun eigen onderwijs praktijk. Tevens is te lezen dat de niveau verschillen van de kinderen steeds groter zullen worden. Het is dus belangrijk om een instrument te hebben, waarmee je de kinderen individueel kan meten. (Berends & Wolthuis, 2014)

​

Ik vond in 'DaltonVisie' (het magazine van de NDV) een artikel geschreven door Dolf Janson, die een tegengeluid laat horen. Hij is van mening dat het gebruik van tabletprogramma's  juist helemaal niet bijdraagt aan eigenaarschap of zelfregulering. Bij gebruik van digitale verwerking is 'goed' of 'fout' belangrijker dan de manier waarop. Tevens bepaalt het programma of jij toe bent aan makkelijkere of moeilijkere opdrachten. Het kind heeft hierover niets te zeggen. Hierbij is de rol van de leerkracht dus enorm belangrijk. Er moeten goede instructies worden gegeven, dus kinderen moeten ook op papier met elkaar blijven samenwerken en hardop verwoorden wat zij doen. Blijf gefocust op de 3 psychologische basis behoeften: Competitie, Autonomie en Verbondenheid. 

 

 

Op welke wijze kan digitale geletterdheid gecombineerd worden met onze bestaande lessen van Blink?

Het antwoord op deze vraag is dat er veel verschillende projecten worden aangeboden om de vaardigheden aan te leren. Maar ik denk dat het geïntegreerd moet zijn in je onderwijs, en niet als apart thema aan bod komen. Bij ons op school moet het gekoppeld worden aan Blink (onze methode voor WO) en daar ligt dus nog een mooi stukje werk voor mij. Het is belangrijk om duidelijke doelen op kindniveau te hebben en deze regelmatig met de kinderen te bespreken. Blink wereld heeft dit jaar een IPON-award ontvangen, omdat de 21e-eeuwse vaardigheden zo uitgebreid in de methode zitten verwerkt, zie knop hieronder.

​